Gemeente

Dit artikel is een etalage-artikel, een van onze beste artikelen.

Een gemeente is een bestuurlijke eenheid in Libertas. Het is het derde administratieve bestuurlijke niveau in Libertas, na de nationale overheid en de provincies. De dorpen zijn de vierde doch slechts administratieve bestuurlijke eenheden die onder de gemeenten staan. Een gemeente heeft duidelijk afgebakende grenzen, een hoofdplaats (meestal het grootste dorp binnen de gemeentegrenzen), en wordt bestuurd door een burgemeester, het college van burgemeester en wethouders en de gemeenteraad. Deze drie organen zijn werkzaam in het gemeentehuis.

Libertas telt 21 gemeenten. De provincie met de meeste gemeenten is Esdoornheuvels (6 gemeenten), de provincie met de minste gemeenten is Wikistad (1 gemeente). Het huidige aantal gemeenten werd vastgelegd na de staatshervorming van 1948 waarbij een grondige gemeentelijke herindeling gepaard ging.

Lijst[]

De gegevens in onderstaande tabel zijn afkomstig van het Nationaal Bureau voor de Statistiek (2015).

Gemeente	Postcodes	Bevolking	Dorpen
Aeroville	4200-4250	9,000	6
Apud Maro	3400-3460	26,000	7
Civitas Libertas	2000-2100	207,000	11
Doveburcht	5200-5240	21,000	5
Fridborg	6200-6260	15,000	7
Koloniedorp	2200-2220	13,000	3
Maple Hills	3200-3270	44,000	8
Molenbeek	3500-3550	26,000	7
Muntegu	5000-5130	88,000	14
Newport	3000-3060	61,000	7
Noordstrand	3300-3360	13,000	7
Nordvik	6100-6150	8,000	6
Nyttfron	6000-6070	29,000	8
Oosterkoningen	2300-2330	6,000	4
Skeend	4000-4060	39,000	7
Skeend-Haven	4300-4330	4,000	4
Victoria	3100-3150	101,000	6
West-Yssele	4100-4150	11,000	6
Wikigebergte	5300-5410	10,000	12
Wikistad	1000-1020	605,000	3
Zuidpunt	5500-5550	16,000	6

Kaart[]

Geschiedenis[]

Gemeenten zijn officieel ingesteld in 1805. Burgemeesters, die het hoofd van een gemeente zijn, bestaan reeds langer. In de 17e en 18e eeuw waren burgemeester de verantwoordelijken, al dan niet verkozen voor een bepaalde termijn, van een dorp of stad. Gemeenten bestonden in deze periode niet en dorpen werden niet officieel erkend, maar stadsrechten werden door de Koning van Libertas erkend. In 1805 vaardigde Martin I een decreet uit waarin hij de indeling van de staat in gemeenten eiste. Dit kwam mede door de bevolkingstoename van de provincies Esdoornheuvels en Mountégue. De koning baseerde het systeem van gemeenten op de Franse communes. De zes steden die op dat moment bestonden werden aangewezen als provinciehoofdsteden, eveneens een nieuwe term. Het decreet van 1805 stelde 211 gemeenten in.

In de eerste helft van de 19e eeuw speelden gemeenten een geringe rol. Verkiezingen waren officieel, maar verliepen niet altijd volgens de correcte procedure en de aanstelling van burgemeesters was veeleer een familiale gebeurtenis of een kwestie van aanhang, geld, grondbezit of een andere vorm van lokale macht. Na de Libertaanse Revolutie werd de gouverneur van iedere provincie belast met het toezicht op de gemeenten. Hij/zij moest de verkiezingsonafhankelijkheid controleren en benoemde formeel de burgemeesters. De ambt van burgemeester bleef soms een familiale kwestie, maar verliep eerlijker vanaf de tweede helft van de 19e eeuw.

Sinds de invoering van gemeenten met burgemeesters en wethouders zijn er een tiental gemeentelijke herindelingen geweest. De grootste vond plaats in 1948, gelijktijdig met een staatshervorming. Het aantal gemeenten werd van meer dan 100 naar 21 teruggedrongen. Vele kleine gemeenten hielden op te bestaan en gingen op in grotere gemeenten. Hierop was één uitzondering, namelijk de gemeente Skeend-Haven. Deze in 1948 opgerichte gemeente was voorheen onderdeel van Skeend, een exclave, maar werd na 1948 een eigen gemeente. De grote gemeenten die ontstonden namen alle de naam van de hoofdplaats aan, maar ook hierop was één uitzondering, namelijk de gemeente Wikigebergte. Deze gemeente heeft geen hoofdplaats, maar dankt haar naam aan de gelijknamige bergketen.

Organisatie[]

Gemeenten worden geregeld volgens hoofdstuk II van titel V van de Grondwet, maar ook volgens de Wet betreffende de gemeenten, ook wel bekend als de Gemeentewet. Verder zijn talloze gewone wetten aangenomen door het Parlement een bron van regelgeving inzake gemeentebestuur en -organisatie.

Burgemeester[]

De burgemeester is het hoofd van het gemeentebestuur. Hij wordt rechtstreeks verkozen door de kiesgerechtigde gemeentebevolking voor een termijn van vier jaar. Meestal komt de burgemeester van de grootste en winnende partij of lijst, maar zelden is dit niet het geval en levert een andere coalitiepartij de burgemeester. Herverkiezing is onbeperkt mogelijk. De burgemeester zetelt het college van burgemeester en wethouders voor en is belast met de algemene functies van openbaar belang. Formeel gezien wordt alle wet- en regelgeving die door de gemeentelijke organen wordt aangenomen, uitgesproken in naam van de burgemeester. Hij wordt formeel benoemd door de gouverneur. Aangezien Wikistad geen gouverneur, maar enkel één burgemeester heeft, wordt deze burgemeester benoemd door de eerste minister, het hoofd van de nationale overheid. Indien een burgemeester uit zijn functie wordt ontslagen of hij stapt omwille van politieke of persoonlijke redenen op, wordt hij opgevolgd door de eerste wethouder na een stemming binnen de gemeenteraad.

College van burgemeester en wethouders[]

Het college van burgemeester en wethouders (college van b en w) wordt aangevoerd door de burgemeester en telt daarnaast ook minstens drie en maximaal negen wethouders. Tot de jaren '60 stonden deze wethouders bekend als schouten in plaats van wethouders. Dit orgaan is belast met het dagelijkse bestuur van de gemeente en dient voornamelijk als uitvoerende macht op gemeentelijk niveau. De wethouders zijn allemaal leden van de gemeenteraad en dus rechtstreeks verkozen. Enkel coalitiepartijen binnen de gemeente vaardigen in praktijk een wethouder af in het college van burgemeester en wethouders. Een wethouder heeft zijn/haar eigen portefeuille, vergelijkbaar met een ministerportefeuille op nationaal niveau. Bijeenkomsten van het college van burgemeester en wethouders zijn niet openbaar, maar van elke bijeenkomst moet een verslag worden doorgestuurd naar de gemeenteraad. Dit verslag wordt ook gepubliceerd in het Gemeenteboek.

Gemeenteraad[]

De gemeenteraadsverkiezingen worden om de vier jaar georganiseerd, tegelijkertijd met de provincieraadsverkiezingen. Een gemeenteraad kan (inclusief burgemeester) minimaal zeven leden en maximaal 50 leden hebben. Dit aantal hangt af van het inwoners en is bepaald in de grondwet. De gemeenten Oosterkoningen en Skeend-Haven kennen slechts een gemeenteraad van drie gemeenteraadsleden en de burgemeester. Civitas Libertas is de enige gemeente met een maximaal aantal van 50 leden. Wikistad, dat geen provincieraad heeft, heeft een gemeenteraad van uitzonderlijk 60 leden.

De gemeenteraad wordt voorgezeten door de wetmeester. Dit is de eerste wethouder van het college van burgemeester en wethouders. Haar bijeenkomsten zijn openbaar en de verslagen van de gemeenteraden moeten worden gepubliceerd in het Gemeenteboek.

Het aantal gemeenteraadsleden door de Gemeentewet wordt als volgt bepaald:

Inwoners	Aantal gemeenteraadsleden (inclusief burgemeester)
0 - 6 000	7
6 000 - 10 000	11
10 000 - 14 000	13
14 000 - 18 000	15
18 000 - 22 000	19
22 000 - 30 000	23
30 000 - 40 000	25
40 000 - 55 000	27
55 000 - 75 000	31
75 000 - 100 000	35
100 000 - 150 000	39
150 000 - 200 000	43
200 000 - meer	50
Wikistad	60

Commissies[]

Grote gemeenten zoals Civitas Libertas, Victoria en Wikistad werken met voorbereidende commissies (bv. onderwijs, cultuur...). Gemeenten zijn volgens de Gemeentewet vrij om commissies in te stellen. Hierin zetelen gemeenteraadsleden, maar ook andere niet-verkozen commissieleden (gewone burgers) die gemeenteraadsvergaderingen voorbereiden door middel van aparte commissies die elk hun specialiteit hebben. Commissies hebben geen officiële wetgevende bevoegdheid, maar zijn louter ter verlichting van de gemeenteraadsvergaderingen. Controle op de commissies wordt uitgevoerd door het college van burgemeester en wethouders. Soms stelt een gemeente een tijdelijke commissie in die wordt aangeduid voor één specifieke taak en zodra deze vervuld is, houdt de commissie op te bestaan (bv. commissie tot toewijzing van woningen).

Gemeenteraadsverkiezingen[]

Verkiezingen voor de gemeenteraden vinden plaats volgens de nationale regelgeving inzake verkiezingen. Ze vinden plaats om de vier jaar, gelijktijdig met de provincieraadsverkiezingen. Bij gemeenteraadsverkiezingen worden de gemeenten niet ingedeeld in kieskringen. Het gehele grondgebied van de gemeente vormt één kieskring waar politieke partijen slechts één lijst kunnen uitbrengen. In kleinere gemeenten vormen kleinere partijen meestal één kieslijst. Ook typerend voor gemeenteraadsverkiezingen zijn lokale lijsten en partijen. Een partij kan slechts zoveel personen op haar lijst zetten als er plaatsen in de gemeenteraad te verkiezen zijn. Een opvolgerslijst is niet verplicht, maar wel mogelijk. Sinds 2000 kunnen migranten die langer dan zes jaar in Libertas verblijven ook stemrecht genieten bij gemeenteraadsverkiezingen. Buitenlanders kunnen als gemeenteraadslid verkozen worden, maar niet als burgemeester of wethouder. Dit is bij andere verkiezingen niet mogelijk.

Na de lokale verkiezingen gaat traditioneel gezien de grootste partij (de overwinnende partij) onderhandelen met eventuele coalitiepartners voor het college van burgemeester en wethouders. Als één partij of lijst een absolute meerderheid haalt, vormt ze alleen het college van b en w, maar dit is niet vaak het geval. In de gemeenteraad behalen bijna alle deelnemende partijen een zitje. Meestal is het ook de grootste partij die de burgemeester levert, maar in uitzonderlijke gevallen kan dit niet het geval zijn. Het is de burgemeester die zijn wethouders aanduidt en het college van burgemeester en wethouders voorzit. De functie van wetmeester (voorzitter gemeenteraad) is vaak voorbehouden aan de eerste wethouder. De gemeenteraad houdt hierover een stemming. Indien een gemeenteraadslid opstapt omwille van politieke of persoonlijke redenen, kiest zijn partij/lijst wie hem opvolgt. Meestal is dit iemand van de opvolgerslijst.

De laatste gemeenteraadsverkiezingen vonden plaats in januari 2014. De eerstvolgende is gepland voor 2018.

Gemeenteboek[]

Het Gemeenteboek valt op nationaal niveau te vergelijken met Het Staatsblad en op provinciaal niveau met de Provinciestukken. In het Gemeenteboek wordt alle wet- en regelgeving gepubliceerd die het college van burgemeester en wethouders en de gemeenteraad aannemen. De Gemeentewet bepaalt de termijnen binnen dewelke een gemeentelijk besluit of verordening openbaar moet worden gemaakt. Het Gemeenteboek bevat ook de data waarop deze besluiten in werking treden. Alle gemeenten hebben heden ten dage een digitaal Gemeenteboek, maar sommige publiceren, zoals in het verleden het geval was, nog steeds een maandelijkse of halfjaarlijkse papieren versie die kan worden opgevraagd in het gemeentehuis.

Bevoegdheden[]

Gemeenten hebben een negatieve bevoegdheidstoewijzing. Aangelegenheden die niet zijn toegekend aan de nationale overheid of de provinciale besturen zijn aangelegenheden die krachtens de Grondwet toebehoren aan de gemeenten. Veeleer zijn dit materies die dicht bij de burger staan zoals onderwijs, sport en cultuur en personenbijstand.

Referenda[]

Typerend voor vele gemeenten in Libertas is de hoge graad van inspraak die burgers hebben in het gemeentebestuur. De gemeenteraden organiseren, volgens de procedure vastgelegd in de Gemeentewet, referenda inzake belangrijke aangelegenheden waarvan het college en burgemeester en wethouders niet de steun heeft van de gemeenteraad. Sommige gemeenten houden bijna maandelijks een referendum (bv. Aeroville) en anderen vrijwel nooit (Muntegu).

Volgens art. 16 van de Gemeentewet zijn gemeenteraden gebonden door het resultaat van een geldig georganiseerd referendum. Het referendum is slechts geldig als een bepaald aandeel van de kiesgerechtigde bevolking een stem heeft uitgebracht. fDe nationale regels inzake stemrecht gelden ook voor lokale referendums. Vaak organiseren de provinciebesturen (die ook een referendumbevoegdheid hebben) een volksraadpleging samen met de gemeenten.

Stadsrechten[]

Gemeenten kunnen stadsrechten worden toegekend. Momenteel zijn er zes door de Nationale Orde van Gemeenschappen erkende steden. Dit zijn Civitas Libertas, Muntegu, Newport, Nyttfron, Skeend en Wikistad. Stadsrechten hebben vaak een historische achtergrond en worden bij wet bepaald. In feite worden de stadsprivileges toegekend aan de hoofdplaatsen van de gemeenten in kwestie en niet aan de hele gemeente. Stadsrechten werden erkend door de Koning van Libertas.

De gemeente Victoria probeert al jarenlang met haar project "metropool Victoria" om stadsrechten te verwerven. Hierdoor wilde Victoria de eerste nieuwe stad van de Libertaanse Republiek worden.

Gemeentehuis[]

Een gemeentehuis, of stadhuis ingeval van een gemeente met stadsrechten, is een administratief gebouw in de hoofdplaats van een gemeente. Hier werken de gemeentelijke ambtenaren alsook de gemeenteraad, het college van burgemeester en wethouders en de burgemeester. In kleinere gemeenten zijn nagenoeg alle administratieve gemeentelijke diensten in het gemeentehuis ondergebracht, maar vaak zijn deze verspreid over de gehele hoofdplaats of zelfs andere dorpen binnen de gemeente. Voor de officiële invoering van gemeenten in 1805 sprak men veeleer van een raadhuis dan van een gemeentehuis. Ook na de Libertaanse Revolutie was raadhuis een gangbare term. Het lokaal of de ruime waar de gemeenteraad zetelt wordt heden ten dage nog steeds met raadzaal aangeduid. Een gemeentehuis werd in het verleden eventueel ook gebruikt als gevangenis en politiekantoor.

Gemeentehuizen van voormalige gemeenten, voornamelijk van gemeenten die in 1948 zijn opgeheven, hebben een andere bestemming gekregen. Sommige voormalige gemeentehuizen huisvesten nog steeds gemeentelijke diensten, al dan niet administratief, of zijn omgevormd tot bibliotheek, politiekantoor, toeristisch centrum of woonhuis.

De 21 gemeentehuizen van Libertas bevinden zich in de hoofdplaatsen van iedere gemeente. De gemeente Wikigebergte]] heeft geen hoofdplaats. Het gemeentehuis van Wikigebergte ligt in de onofficiële hoofdplaats Piatra.

Gemeentelijke records[]

Grootste gemeente (qua oppervlakte): Wikigebergte
Grootste gemeente (qua inwonertal): Wikistad
Kleinste gemeente (qua oppervlakte): West-Yssele
Kleinste gemeente (qua inwonertal): Skeend-Haven
Gemeente met hoogste bevolkingsdichtheid: Wikistad
Gemeente met laagste bevolkingsdichtheid: Wikigebergte
Noordelijkste gemeente: Skeend
Zuidelijkste gemeente: Muntegu
Oostelijkste gemeente: Nordvik
Westelijkste gemeente: Civitas Libertas
Laagst gelegen gemeente: Noordstrand (-3 meter)
Hoogst gelegen gemeente: Wikigebergte (2 968 meter)
Gemeente met de kortste naam: Skeend (6 letters)
Gemeente met de langste naam: Civitas Libertas (15 letters exclusief spatie)